Ársskýrsla 1998

Lögð fyrir ársfund Sagnfræðistofnunar (fund stjórnar og starfsmanna) 5. febrúar 1999 og samþykkt. Útdráttur

Um Sagnfræðistofnun. Samkvæmt reglugerð skal Sagnfræðistofnun ma. annast rannsóknir, gangast fyrir ráðstefnum, námskeiðum, rannsóknaræfingum og fyrirlestrum og standa fyrir útgáfu.

Stjórnarskipan. Helgi Þorláksson tók við forstöðumannsstarfi af Önnu Agnarsdóttur um áramót 1997/8. Í stjórnina kom Sveinbjörn Rafnsson og fyrir var fulltrúi stúdenta, Ágúst Hauksson. Í stað Ágústs kom síðan Björn Ingi Hrafnsson og sat sinn fyrsta fund í stjórninni 24. júní. Sveinbjörn tók að sér stjórnarsetu með því fororði að fenginn yrði annar maður þegar lokið yrði að ráða nýja menn að skorinni. Að ráði varð meðal sagnfræðikennara að Loftur Guttormsson tæki sæti Sveinbjarnar í stjórninni og féllst Loftur á það. Hann sat fyrsta stjórnarfund sinn 2. nóvember. Þessi breyting var samþykkt á deildarfundi 18. desember.

Gistifræðimenn og starfsmenn. Agneta Ney frá Svíþjóð var gistifræðimaður við Sagnfræðistofnun en fór af landi brott í júní.

Guðmundur Jónsson hafði vinnuaðstöðu við Sagnfræðistofnun 1994-1998 á meðan hann naut rannsóknastöðustyrks frá Rannís til að vinna að verkefninu Þjóðarframleiðsla á Íslandi 1870-1945. Hinn 1. ágúst hlaut hann fast starf við deildina og hvarf þá úr húsakynnum stofnunarinnar.

Sverrir Jakobsson var starfsmaður Sagnfræðistofnunar á vormisseri og sá um útvegun og sölu ljósritaðra kennslugagna. Hann fór til náms erlendis á haustmánuðum og við tók Rósa Magnúsdóttir. Hún sá um útvegun og sölu kennslugagna og hefur og séð um tiltektir í Guðnastofu og skráð aðfengin rit.

Eggert Þór Bernharðsson var ráðinn til að sinna nokkrum verkefnum fyrir Sagnfræðistofnun, einkum skráningu bóka og skjala og gerð heimasíðu og endurnýjun hennar. Hann lét af öllum störfum fyrir stofnunina í ágúst sl. Að ráði varð að Már Jónsson tæki að sér heimasíðuna.

Fulbright-kennari . Á haustmánuðum kenndi Kim Nielsen sem Fulbright-kennari við sagnfræðiskor og flutti fyrirlestur 30. nóvember í boði Sagnfræðistofnunar og Rannsóknastofu í kvennafræðum um efnið Anti-Communism and the Post-Suffrage Remaking of the U.S Woman Citizen.

Fjármál. Að venju fyrri forstöðumanna gerði forstöðumaður fjárbeiðni (áætlun) sem ekkert mark var tekið á, stofnunin hlaut vanabundna upphæð, 1,3 milljónir (nánar tiltekið 1.387 þús.).

Hugvísindastofnun. Á deildarfundi 26. júní var forstöðumaður kjörinn í fyrstu stjórn Hugvísindastofnunar Háskóla Íslands, til þriggja ára. Stjórn stofnunarinnar kom saman í fyrsta sinn 13. ágúst.

Landsnefnd íslenskra sagnfræðinga. Á fundi sínum 9. febrúar kaus stjórn Sagnfræðistofnunar forstöðumann og Gísla Gunnarsson til setu í Landsnefnd íslenskra sagnfræðinga, til tveggja ára. Forstöðumaður var kosinn formaður Landsnefndar og er það hugmyndin að sá háttur verði hafður á framvegis að forstöðumenn Sagnfræðistofnunar gegni jafnframt formennsku í Landsnefndinni.

Landsnefndin hefur einkum undirbúið tvennt, þátttöku í Heimsþingi sagnfræðinga í Ósló árið 2000 og í Norræna sagnfræðingaþinginu sem haldið verður í Árósum árið 2001.

Þeir sem ráða um heimsþingið samþykktu tillögu fráfarandi Landsnefndar á þá leið að eitt af umræðuefnum á þinginu yrði Voyages and Exploration in the North Atlantic from the Middle Ages to the XVIIth century og að Anna Agnarsdóttir yrði skipuleggjandi. Úr varð hringborðsefni og hefur Anna unnið að verkefninu og er ætlunin að forstöðumaður taki einnig þátt í því.

Forstöðumaður sótti undirbúningsfund Norræna sagnfræðingaþingsins 2001 sem haldinn var í Árósum 22. og 23. maí og lagði fram íslenskar tillögur um umræðuefni og þátttakendur.

Minningarfyrirlestur Jóns Sigurðssonar, koma Wendy Childs . Stofnunin bauð miðaldasagnfræðingnum Wendy Childs við háskólann í Leeds til Íslands. Hún þá boðið og kom til landsins 5. nóvember, hélt málstofu á vegum Sagnfræðistofnunar 6. nóvember, um efnið England’s northern trading interestst in the later Middle Ages, og Minningarfyrirlestur Jóns Sigurðssonar í Hátíðarsal 7. nóvember um efnið „Unto the costes colde": English relations with Iceland in the fifteenth century. Jafnframt var Jóns Sigurðssonar minnst. Koma Childs fékk allgóða kynningu í fjölmiðlum og fyrirlestur hennar var vel sóttur, þrátt fyrir óhagstætt veður.

Ráðstefnur. Sagnfræðistofnun átti aðild að tveimur ráðstefnum sem haldnar voru á árinu. Önnur var ráðstefnan International Congress on the History of the Artic and Sub-artic Region (Norðurslóðaráðstefnan) sem haldin var í Háskóla Íslands dagana 18. til 21. júní í samstarfi við utanríkisráðuneytið og Stofnun Vilhjálms Stefánssonar. Aðalfrumkvöðull hennar var Ingi Sigurðsson. Forstöðumaður stjórnaði opnunarathöfn.

Hin ráðstefnan var The Nordic Countries and the Cold War, 1945-1991: International Perspectives and Interpretations (Kaldastríðsráðstefnan) sem haldin var í Grand Hotel - Reykjavík, dagana 24. til 27. júní. Auk Sagnfræðistofnunar stóðu að þessari ráðstefnu The Cold War International History Project at the Woodrow Wilson Center í Washington og London School of Economics and Political Science. Valur Ingimundarson bar einkum hita og þunga af undirbúningi.

Útgáfubækur. Nýjasta rit stofnunarinnar er Mannkynbætur eftir Unni B. Karlsdóttur. Það er nr. 14 í ritröðinni Sagnfræðirannsóknir og kom út 21. desember. Háskólaútgáfan hafði milligöngu um útgáfuna (prentun og framleiðslu) og annast kynningu, dreifingu og geymslu. Ritstjóri ritraðarinnar er Gunnar Karlsson.

Þá gaf stofnunin ásamt Sagnfræðingafélagi út erindi frá Íslenska söguþinginu 28.-31. maí 1997. Þau komu út á árinu í tveimur bindum undir heitinu Ráðstefnurit I og II, nálægt 800 síður alls. Ritstjórar eru Guðmundur J. Guðmundsson og Eiríkur K. Björnsson. Anna Agnarsdóttir hafði af þessu starfi allan veg og vanda af hálfu stofnunarinnar og með henni starfaði ötullega Eggert Þór Bernharðsson.

Stofnunin átti aðild að ráðstefnu um Þórð biskup Þorláksson. Rit með erindum sem þar voru flutt kom út á árinu. Gísli Gunnarsson á erindi í bókinni.

Helgi Þorláksson